collectie Utrechts archief
Geschiedenis
De serie NS 8100 was een serie rangeerstoomlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorganger Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS).
Omdat de SS omstreeks de eeuwwisseling van 1900 de behoefte kreeg aan korte rangeerlocomotieven werd een serie van tien stuks besteld bij de Machinefabriek Breda, welke in 1901 als SS 651-660 werden geleverd. Uitbreidingen van deze serie werden in eigen beheer in de Centrale Werkplaatsen van de SS in Tilburg en Zwolle vervaardigd. In 1903 werden de in Tilburg vervaardigde 661-667 en de in Zwolle vervaardigde 668-670 in dienst gesteld, gevolgd door de in Tilburg vervaardigde 671-672, 673-677 en 678-680 in respectievelijk 1905, 1906 en 1907.
Bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS in 1921 kregen de locomotieven van deze serie de NS-nummers 8101-8130. Ter vervanging van de af te voeren serie 6800, die waren aangepast voor de inzet op de tramlijn Ede – Wageningen, werden tussen 1931 en 1934 de 8124-8126 en 8128-8130 geschikt gemaakt voor deze lijn. Diverse benodigde onderdelen werden van afgevoerde 4600-en, 6200-en, 6800-en en 9500-en afgenomen en hergebruikt.
Als eerste werden de 8116 en 8121 in respectievelijk 1936 en 1937 afgevoerd. In 1945 werden de 8111 en 8122 met onherstelbare oorlogsschade afgevoerd, in 1947 en 1948 gevolgd door de 8104, 8105, 8114 en 8110. De rest volgde in de jaren 1949-1954 en als laatste de 8102 in 1955.
De 8126 werd in 1950 verhuurd aan de Verenigde Coöperatieve Suikerfabrieken voor rangeerwerkzaamheden in Roosendaal.
Een aantal locs werd na afvoer niet aan een sloopbedrijf verkocht. De 8120 werd verkocht aan Montai Export in Den Haag, die de loc vermoedelijk naar haar moedermaatschappij Kweichow Moutai Distillery in het zuidwesten van China exporteerde. De 8107 werd in 1952 verkocht aan de Verenigde Coöperatieve Suikerfabrieken, waar de loc onder het nieuwe nummer VCS 3 tot 1964 rangeerwerkzaamheden op het terrein in Roosendaal verrichtte.
Door initiatief van de heer R. Stamkot, in 1966 als secretaris van het Comité Vrienden van het Trammuseum en in 1967 als secretaris van de Stichting Museum Buurtspoorweg (MBS), werd bereikt dat de VCS 3 in mei 1968 aan de MBS werd geschonken. Het transport van de CSM in Roosendaal naar Twente volgde in juni 1968. In 1973 werd daar begonnen met de restauratie, waarbij de loc in de afleveringsstaat als SS 657 werd teruggebracht op enkele voor de rijdende dienst noodzakelijke wijzigingen na. De omvangrijke restauratie duurde tot 1987. Sindsdien behoort de loc tot het rijvaardige materieelpark van de MBS. In 2018 werd de loc na een revisie in de uitvoering als NS 8107 gebracht.
Model
NS 8112, Werps modelbouw gebouwd door Ivo ten Broeke