Gesloten wagens CH

 

In aanloop naar de geheel gereviseerde artikelen over het beladen van goederenwagens in model, moeten we ook wat met wat voor soort en typen we te maken kunnen krijgen. Ik zal het hoofdzakelijk hebben over de blauw-grijze varianten en de daarvan afgeleide types. Ruw weg tot 1970 . We starten in delen met de gedekte wagens.

Telegrafische benamingen van het goederenmaterieel

Op veel goederenwagenmodellen die in de loop der tijd bij de vele grote merken, en bij de kleinserie fabrikanten (zelfbouw), naar Nederlands voorbeeld op de markt zijn verschenen, zien we afkortingen in hoofdletters staan die de spoorwegen van voor het UIC, RIC en RIV tijdperk gebruikten om het onderscheiden van hun wagen types aan te geven, de zgn “Telegrafische benamingen”. Door het links op de zijwand aanbrengen van deze kapitale letters konden zij direct zien met wat voor soort wagentype, en de daaraan gekoppelde eigenschapen van de wagen, te maken hadden. Een voorbeeld van zo’n lettersamenstelling is b.v., CHEW = CH + E + W ofwel een gesloten wagen met 17,5 ton draagvermogen en voorzien van een Westinghouse remwerk.
In de hieronder afgebeelde tabel staan de wagenafkortingen die bij de spoorwegen in Nederland tot aan de nieuwe RIC nummering van 1967, in gebruik zijn geweest. In de tabel zijn niet alle veranderingen die in de loop der tijd in de naamvoering zijn gebruikt opgenomen. In de eerste aflevering behandelen we de gesloten wagen typen exclusief de geïsoleerde wagens.

De eerste achtervoegsels bij gesloten wagens na het CH: A, B, C, D, E en U geven het Type gesloten wagen aan , afhankelijk van een combinatie van het bodemoppervlak, draagvermogen en wagenconstructie. De oudste wagens beginnen met de letter A (CHA) oplopend naar gelang de leeftijd.
De vierde letter geeft bij de gesloten wagens de specialisatie van de wagen aan zoals;
CH Gesloten wagen (CH is een afkorting van het Franse Charrette)
CHA laadvloer van 33.7 m3
CHB landoppervlak tussen de 34 en40 m3
CHC landoppervlak meer dan 41 m3>
CHD laadopervlak van meer dan 45 m
CHPR geschikt voor vervoer in personentreinen>
CHG Ingericht voor het vervoer van los gestort graan
CHM Wagens met meer dan 30m2 vloeroppervlak (vierassers)
CHOT Wagens voor vervoer van onverpakt geslacht vee (veewagens voorzien van vleeshaken aan het dak)
P Wagen met remwerk met P- en G-stand, waarmee geschikt voor vervoer in personentreinen en goederentreinen
CHP Indien P niet als laatste letter in de benaming: wagens voor bananenvervoer
CHR Rooster voor groenten en fruit
CHV voor onverpakt Vlees. Wagens ingericht voor vleesvervoer (vleeshaken aan het dak in de wagen)
CHV Bij veewagens
Wagens met verdieping Laatste achtervoegsels (indien aanwezig)
CHY Wagens met ijsbakken (luiken) met dubbele wanden en isolatie (koelwagens)
CHYU Wagens met ijsbakken en driedubbele wanden met isolatie (koelwagens)
CHS Wagen voorzien van rollager aspotten (in tegenstelling tot de daarvoor gebruikte glijlagers), daarmee geschikt voor 100 km/u.

F staat voor Wagen voor veevervoer
Zie staatje.

KGL Wagens voor luxe paarden vervoer (kende geen verder achtervoegsels)
En dan hebben we ook nog;
CHG Gistwagen
CHK Kaaswagen
CHP Paardenwagen
X – Geschikt voor 100 km/u (werd later aangebracht toen veel wagens verstevigd werden en rollagers i.p.v. glijlagers kregen)

Bij alle wagens kan als laatste letter het soort remwerk worden toegevoegd zoals,
L Wagen voorzien van enkel een doorgaande luchtleiding voor het remwerk
K Wagen voorzien van luchtrem met remkraan type Knorr
W Wagen voorzien van luchtrem met remkraan type Westinghouse
S Snelrem inrichting

 

De CHD is een van de eerste standaard goederen wagen. Zij zijn van1879 tot 1919 bij diverse fabrieken als ongeremde versie met een radstand van 4 meter gebouwd .Later is bij een grootdeel van de CHD alsnog een reminstallatie ingebouwd. De D geeft aan dat de wagen een laadvloer van 33.7 m3 heeft.

De CHD’s zijn in 1923 blauw grijs geschilderd. Dat is de nieuwe standaard kleur die de pas opgerichte NS. voor het goederenmaterieel invoerde. Om een groter laadvermogen (gewicht) te krijgen is in 1936 bij een grootdeel van de wagens de radstand van 4 naar 5 meter gebracht. In 1954 zijn de wagens roodbruin geschilderd en hebben dit tot aan hun buitendienststelling in 1960 volgehouden.

Wagen met de kenmerken van een CHOK

De S-CHR met roosters voor groente en fruit waren de ruggengraat van het gedekte goederenvervoer. Zij kwamen in het standaard grijs in dienst bij de NS.

Maatschets van de CHR

CHRP in charter voor VGS en geschikt voor vervoer in personentreinen

CHR in de later gebruikelijke bruine kleurstelling. Zij kreeg een S- voor de letters CH te staan zodat zij 100km/u mocht rijden.

De CHR heeft ook nog de aanduiding Gls gedragen. Zij hebben o.a. als reserve en proefgeelbanders dienst gedaan voor vG&L. De wagen in gebruik als Geelbander bij van Gent&Loos voor de dienst op Venlo.

Na WWII was er een groot te kort aan goederenwagens in Europa. In 1944, direct na de landing in Normandië, bracht het USATC zijn eigen materieel aan wal. Onder het aangevoerde spoorwegmaterieel zaten complete goederenwagens zowel gebouwd als in bouwpakket. Een zo’n wagen type was de latere CHAW, beter bekent als de zgn Triplexwagen met Westinghaus rem.

Een andere bekende gedekte wagen was de CHGZ. Deze wagen was speciaal ingericht voor het vervoer van los gestort graan in de speciaal daarvoor aangebrachten luiken. Lossen ging door een trechter in de vloer.

Maatschets van de CHGZ

S-CHGZ in de bruine goederenwagen kleurstelling. Met het vervangen van de glij in rollagers ging de snelheid omhoog en kwam er een S- voor CH te staan. Als optische kenmerk kwam de specialisatie van de wagen in een groot geel vlak op de schuifdeur te staan.

In Vlieringen gebruiken ze een CHO wagen als poetswagen voor het schoonhouden van de rails. Ik weet niet precies waar de O voorstaat, maar ik dacht dat gelezen moet worden als oorlogsbuit =herstelbetaling of ORE wagen?

Dat gaat waarschijnlijk ook op voor deze CHOM. In de oude regelgeving staat de M voor een wagen met meer dan 30m2 vloeroppervlak, maar dat is een vierasser!

De Hbs word door NS als een wagen met een zeer groot volume aangeprezen.

Maatschets Hbs de voormalige CHE, de Hongaar.

S-CHE met openklapbaredeuren in de kopwand.

en hier als kippenwagen met depot Barneveld-Dorp

De S-CHE als messing zelfbouwproject.

De Hongaar heeft ook nog als Gbls met NS logo in het roodbruin gereden.

Gbs aangeprezen door NS.

Maatschets Gbs

De Gbs als Eurotrainmodel.

S-CHO/Gs ORE goederenwagens is een standaard goederenwagen. In de jaren 1956 tot 1959 heeft NS 2331 van deze wagens in dienst genomen als S-CHO en later als Gs. Het type werd ontwikkeld door de Office de Recherches et d’Essays (ORE) en door veel Europese spoorwegmaatschappijen gebruikt.

Maatschets S-CHO/Gs

Veel van de Gs-en kregen een bepaalde functie toebedeeld zoals de Gs141 zonder luiken maar wel met roosters voor de ventilatie gaten.

Deze Gs571 is verhuist naar de afdeling Electrorail

En dit werd een Gls-y Deze wagen, met depot Roosendaal, moest schoon en droog blijven voor het sigaretten vervoer van de fabriek Philip Morris in Bergen op Zoom naar de afnemer in Italie.

Enkele Gs-en werden tijdelijk omgebouwd, in afwachting op de nieuw te bouwen Hbbkkss die in 1976 in dienst kwamen.

De Hbs grootvolumewagens waren bedoeld voor grotere ladingen tot een maximum van 26 ton. Toen de H aanduiding werd vastgelegd voor schuifwandwagens, kregen deze wagens de aanduiding Gbs. Bij de NS zijn drie typen van deze wagen in gebruik geweest met en zonder gladde wanden.

Maatschets Hbis

Een Gbs omgebouwd naar Magazijn/poetswagen voor de dienst op en in Vlieringen

Gbs 232 net na 1970

Frico in Leeuwarden bezat ook enkele Gbs-en als geisoleerdewagen vooor transport van hun bederfelijke waar.

En bijzonder model van een Gbs is deze Hs. Deze wagen was verhuurd aan de veevoederfabriek UTD met depot Maarn. De wagen was veelvuldig te zien in o.a. het Brabantse Wouw.

 

 

Vooruit lopend op de model uitvoering van beladen, drie plaatjes van aardappel transport

Bij nieuw in dienst gestelde wagens was de NS al vanaf 1959 begonnen met het toepassen van UIC-achtige soortnamen. Daarmee liep men in feite vooruit op de internationale invoering van het UIC-systeem. In de meeste gevallen moesten deze soortnamen vanaf 1964 toch weer worden aangepast, bijvoorbeeld: Hbs werd Gbs en Uds-v werd Tds.

Fabrikanten van de getoonde, en in mijn bezit zijnde modellen, zijn Artitec, Roco,Lilliput, Eurotrain,Marklin en eigen(om)bouw

 

 

 

 

 

 

De betekenis van de door NS gebruikte nationale eigenschapsletters is als volgt:
wagen Betekenis van de nationale eigenschapsletterwagen
Gs-v v = 21 ton
Gs (28 ton)
Hbis-w w= met tussenwand
Hbis (zonder tussenwand)
Hbcs-v v = lang 11,6 m en 21 ton
Hbcs (12,7 m en 26,5 ton)

 

 

 

 

Kb-w en Kbs-w w = lang 13,9 m
Kbs ( 12,5 m )
Rs-v v = 42 ton
Rs =56 ton
Eds-v v = 38 m³ inhoud
Eds ( 40 m³)
T-x x = met bijbehorend dekzeil
T (schuifdak )
T-u + Ts-u u = luikendak
T ( schuifdak
T-t t = roldak
T ( schuifdak )
Fs-z + F-z. z = met klepbakken
F ( geen kiepbakken )
Uai-w w= 8 assen
Uai 6 assen
Lbs-z ingericht voor soda-containers
Lbs voor overige autolaadkisten

Oude NS-codering (stand van oktober 1964)