Plan U: De eerste voor RailZ Miniworld 
Zoals elders op deze site al gemeld werd, zullen er vier Plan U stellen, in verschillende uitvoeringen, voor RailZ Miniworld gebouwd worden. De eerste van de productie versie is inmiddels op 6 augustus 2007 afgeleverd. Tevens is dit het eerste ‘custom-built’ rijdend model voor RailZ.
Het eerste treinstel is een model van Plan U 148. En wel in de uitvoering van rond 1969. Dat wil zeggen: rood met zandgeel biezen, ATB leiding op het dak, schuifdeuren en RHUB motoren met twee uitlaten. Ook had de NS de zogenaamde ‘vishaken’ al ingevoerd.
Het model is het treinstel waarvan de bouw op deze site uitvoerig beschreven wordt, overigens ook uitstekend geschikt voor nabouw.
Een samenvatting van de features van het model:
- Wanden: 100% geplot styreen in 0.5mm. PIKO Hondekop vouwbalgen. Lengtemaat exact 1:87.
- Koppen: door Tilly Models gegoten Resin.
- Ramen: geplot transparant acryl met geplotte zwarte- en of zilverfolie, kopbeglazing van Fleischmann Plan V.
- Daken: geplot styreen in 0.3mm sandwich met alufolie tape en Evergreen styreenstrip.
- Bodems: geplot styreen in 0.3/0.5/1.0mm met PIKO Hondekop stroomvoerende kortkoppelingen en Fleischmann Plan V appendages, mBDk bodem van PIKO Hondekop. Gegoten Resin frontschorten. PIKO Hondekop Scharfenberg imitaties.
- Draaistellen: loopdraaistellen; gemodificeerde, met geplotte styreen onderdelen aangevulde, Fleischmann Plan V draaistellen. mBDk draaistellen; PIKO Hondekop draaistellen met gegoten Resin scheenplaten. Stroomafname over alle wielen.
- Aandrijving: PIKO Hondekop motor, cardan en tandwielkast.
- Inrichting: banken en bodems uit geplot styreen in 0.5mm. Cabine inrichting met machinist van Fleischmann Plan V
- Verlichting: front en sluitseinen smd leds in geel en rood, gebruikmakend van Fleischmann Plan V lichtgeleiders. Binnenverlichting met sunny white leds.
Hier een foto impressie.
Statiefoto’s voor de uitlevering:
mBDk voorop, het hele stel in beeld. 
Een detailopname van de mBDk. Let ook op de rubberrand onder de bagagedeur. En het koppeloogje onder de seinbalk. 
Vanuit vogelperspectief.
De telelens heeft het stel wat ‘ingekort’… 
De ABk met sluitlichten achteraan het stel. 
Een detailopname van de ABk. De conducteur rust even uit in de niet bediende cabine.
Het treinstelnummer is 148. 
ABk-B overgang, ja er zitten ook reizigers in de trein. 
Ontmoeting met het prototype. 
Imposant, twee van die ‘Duivels’ naast elkaar. 
Koppelen gaat ook !. Het prototype rechts is al wat verbleekt.
De kwaliteit van de verf in de jaren ’60 was niet geweldig 😉 
Twee stellen aan elkaar… 
6 bakken, 1.70 meter dieselgeweld. 
De ‘ouders’ van de Plan U, of waren het nu donoren ? De PIKO hondekop leverde o.a. de aandrijving voor de mBDk, De Fleischmann Plan V o.a. de koppen, draaistellen, machinist en bodem appendages.
Duidelijk hier dat de Plan V in de lengte niet schaal 1:87 is… 
Family line-up. 
Duidelijk verwantschap ! 
…. 
Koppelen met de neef gaat ook ! 
Het prototype ‘kijkt toe’… 
De schemer valt in, tijd voor wat sfeerplaatjes… 
Passagiers in de B… 
Ook de 1e klasse is redelijk bezet. 
De verlichting hier zou eigenlijk nog gelijkmatiger moeten. Waarschijnlijk moet er nog een ledje bij dus. Het blijkt, dat wanneer recht ze boven de banken zitten, je een hele goede lichtverdeling krijgt.
Verder een scene van een heer en een dame. En een heer met jeuk op z’n rug 😉
De foto-shoot ten einde, pasagiers moe, bouwer moe. Maar voldaan !
Tja, dan is het eindelijk ochtend geworden…
De reis vangt aan op 6 augustus 2007 om 7:45 met het OV natuurlijk. Via bus en wat Intercities van Apeldoorn naar Rotterdam CS.
Aangekomen bij RailZ Miniworld, heerst er een serene rust. Hier en daar rijden wat treinen hun eerste slagen. Vroege vogels liggen al op het strand.
Chris is nog bezig met ‘werkoverleg-on-the-job’ en wordt even later weggeroepen voor een ander overleg. Intussen kan er een koffie genuttigd en een shaggie gerookt worden tegen de zenuwen…
Want spannend is het ! DE aflevering van het jaar… Immers het eerste ‘custom-built’ rijdend model voor RailZ !
Lees verder hoe deze Rode Plan U zijn debuut beleeft bij RailZ Miniworld…
De aflevering:
Natuurlijk moet de serene rust even in gevoelige bits worden vastgelegd…
‘Aan het strand stil en verlaten…’ Geen trein te zien, reizigers wachtend op wat komen gaat. 
Vreemd genoeg ook hetzelfde beeld in het kopstation… 
Lege wisselstraten… 
En dan toch treinen, de Heerschers van den museumlijn !
Oud materieel, dat wel maar oerdegelijk !
Echter ontbreekt er een tractievorm…
… naast de geuren van versche stoom, kolen en smeerolie, zoemde ventilatoren…
… geen spoor te bekennen van vette dieselwalm en dito uitlaatpluimen…
Inmiddels is het stel ontdaan van verpakking en na een eerste visuele inspectie door den Heer van Diesen himself, moet het stel zijn electronische geheimen prijsgeven.
Hierbij zou het gebleven zijn…
Want op RailZ mogen alleen gecalibreerde treinen rijden. Koploper martelt hiertoe een trein met akelig langzaam heen en weer rijden net zolang tot er ontdekt is wat de max en min. snelheid zijn. Ook wordt er bepaald hoe er geremd en opgetrokken moet worden.
Het stel was echter al ingeregeld op een top van 135 op de testbaan thuis, en na een goedkeurende knik van de Chef Materieel kon het stel toch de baan op… 
Een van de weinige foto’s van Chris in actie. De Meester zelf plaatst het stel op de baan… 
…en brengt de verbinding tussen de bakken tot stand… 
Dan wordt het wachten op de ‘prik’. Een samenwerking tussen Koploper en Dinamo.
Uw fotograaf heeft duidelijk nog wat de bibbers. Onscherpte is helaas uw deel. 
Met een geruststellende close-up gaat het al een stuk beter…
…er worden vanuit de commandocentrale enige bevelen op het stel afgevuurd: Binnenverlichting aan/uit/aan, seinverlichting aan/uit, voor/achter. Het ‘opbouwen’ van de trein verloopt voorspoedig.
Al snel kan vertrokken worden om… 
..De eerste slag van de dag te rijden.
Naar het strand om wat badgasten op te pikken… 
…. 
… en ze vervolgens naar het kustdorp te brengen.
Uw fotograaf spot het stel al tussen de bomenrij door. 
Het inrijden van het kopstation. 
Netjes komt het station met een beheerste rem-actie langs het perron tot stilstand. 
Zowaar zijn er ook badgasten die zich 1e klasse veroorloven. 
Maar het merendeel heeft toch in de tweede plaats genomen. 
Het is een warme, zwoele ochtend. De motorventilatie draait nog volop, met de jalouzien van het rooster helemaal open.
Je ziet de zwarte, stoffige, omgeving binnen in de mBDk. 
…. 
Inmiddels is de terugreis aangevangen. 
…. 
Opnieuw spotten door het weelderig groen… 
…. 
Ja hoor ! Gearriveerd.
Er moet wel gewacht worden… 
Voor een stuk nostalgische stoomtractie. 
…. 
Dan mag er op de vrije baan even lekker doorgekacheld worden. 
…. 
Om daarna weer enkele slagen richting strand te maken. 
Gestopt wordt voor het prachtige stations model van Tilly Models . 
…. 
Even rust onder de schaduw van de perronoverkapping. 
De ICE 3 heeft een veel verdere bestemming. Maar brengt nu eerst wat Oosterburen naar de kust… 
Maar de rust is van korte duur, nieuwe gasten wachten ! 
…. 
De spotter zat nog steeds in zijn hoogwerker 😉 
…. 
Een grijze heer staat geduldig te wachten. Zoals dat van grijze heren in de boeken staat… 
Twee dames met een picnickmand gaan vandaag met de Plan U. 
De reis gaat verder de polder in richting Kinderdijk. 
Langs de ‘neer-gestorte-vliegtuig-scene’… 
Door het dorp…. 
Een lokale goederentrein inhalend…. 
Over de dijk…. 
Richting schaduwstation.
Even genieten van een welverdiende rust ! 
Foto: Chris van Diesen
De volgende ochtend ‘vroeg’ weer op…
Maar nu uit een medewerkers perspectief !
Foto: Chris van Diesen Gevaarlijk foto standpunt… Waarschijnlijk genomen vanuit de cabine van een nog te koppelen treinstel… 
Foto: Chris van Diesen Jaren ’60 sfeer ten top !
‘Nebenbahn Idille’ aan de Nederlandse kust. 
Foto: Chris van Diesen 1969… wat een tijdperk !
Tot zover dit verslag van de aflevering van de, eerste, in styreen geplotte Plan U aan RailZ Miniworld.
Een bezoek ter plaatse is aan te bevelen….
Plan U 148, historie en technische gegevens.
Het Voorbeeld.
Eind jaren ’50 van de vorige eeuw werd ter vervanging van de vooroorlogse Diesel 3-en begonnen met het ontwikkelen van een geheel nieuwe generatie dieseltreinen. Deze treinstellen waren bedoeld voor met name de stoptreindienst op de secundaire lijnen.
Ingegeven door de prima rij-eigenschappen van het toenmalige moderne electrische materieel Mat’ 54, de bekende hondekoppen, werd een 3-delig treinstel ontworpen dat als voornaamste kenmerk had, het kunnen optrekken binnen 3 minuten van 0 tot 100 Km/h, de toenmalige maximum baanvak snelheid op de secundaire lijnen.
Voortbordurend op Mat’ 54 kreeg het stel 3 rijtuigen met elk twee 2-assige draaistellen. Eén van de koprijtuigen werd uitgevoerd als gecombineerd motor- en 2e klasse rijtuig. Het rijtuig had dus een separaat motorcompartiment. Hiermee het concept verlatend van de tot dusver gebouwde dieseltreinen van het type DE-I en DE-II, waar zich de motoren onder de vloer van de rijtuigen bevonden. De servicevriendelijkheid werd hierdoor aanmerkelijk verhoogd.
Om aan de gestelde acceleratie-eis te kunnen voldoen werden veel delen van het treinstel uitgevoerd in glasvezelversterkte polyester kunststof.
Het aandrijf concept, maar ook initiëele de kopvorm zou worden afgeleid van de zeer succesvolle DE-IV TEE treinstellen. Gedurende het ontwerpproces werd echter duidelijk dat de TEE kopvorm slecht voldeed in verband met matige regenwater afvoer.
Het destijds ook in ontwikkeling zijnde Mat’ 64, later Plan T en Plan V, ‘doneerde’ de uiteindelijk zo bekend geworden kop. Een eigenschap die later bij het ontwikkelen van het model goed van pas zou komen.
De motorwagen, ook wel mBDk, kreeg per draaistel twee tractie motoren, gevoed door een diesel-electrische generatorunit van 1000 Pk. Vanwege de afmetingen van de tractiemotoren werd de radstand van deze draaistellen 3.00 meter, dit in tegenstelling tot de 2.75 meter van de loopdraaistellen onder de andere rijtuigen. Deze 3 meter radstand komt overeen met de draaistellen van Mat’ 54. Ook was de hart op hart draaistel-afstand gelijk aan die van de hondekop. Andermaal gegevens die bij het ontwikkelen van het model goed van pas zouden komen.
Het eerste stel, nummer 111, kwam in augustus 1960 in dienst. De uitvoering was in het bekende dieselrood. Een derde frontsein reeds standaard aanwezig, en het stel was voor het eerst voorzien een separaat aangebrachte, polyester, seinbalk, met daarin aparte front en sluitseinen, zodat niet langer gebruik hoefde te worden gemaakt van gekleurde glazen die voor de lampen geschoven werden, zoals bij alle voorgaande treinstellen.
Uiteindelijk werden 42 van deze treinstellen gebouwd; 111 t/m 152. Het voorbeeldstel 148 kwam in september 1963 in de dienst.
Gedurende de levensloop werden verschillende modificaties en revisies uitgevoerd. Het voorbeeld is omgezet in model in de uitvoering van midden 1969. Het stel had toen al een aantal revisies en modificaties achter de rug. Zo was er midden ’60 de ATB beveiliging aangebracht, te zien door de losse dakleiding, waren de nieuwe NS logo’s, ook wel ‘vishaken’, op de zijkant aangebracht, maar was het stel nog steeds voorzien van pneumatisch, centraal bediende schuifdeuren. Deze voldeden niet echt in de praktijk en zouden begin ’70 vervangen worden door draaideuren. Het voorbeeld zou uiteindelijk in 1973 ‘vergeeld’ worden, en kreeg toen ook de genoemde draai-/zwenkdeuren.
Op 26 mei 1998 brak er, in Vork, brand uit in de motorkamer. Het stel werd overgebracht naar Zwolle Rangeerterrein, alwaar het geheel op 28 oktober 2000 volledig uitbrande. 27 januari 2001 was het definitief gedaan. De ABk en B werden terplekke gesloopt, de mBDk werd elders in stukken gesneden en verschrot.
Het Model.
Het model werd volgens een relatief nieuwe, voor rijdend materieel nog niet veel toegepaste, methode ontworpen en gebouwd (zie uiteraard elders op deze site).
Deze methode gaat uit van z.g. geplot styreen. Middels een CAD programma wordt een computer tekening gemaakt van wanden, daken, bodems etc.
Deze tekening wordt geplot op 0.3, 0.5 of 1.0mm dun polystyreenplaat. De plotter die hiervoor gebruikt wordt, kan zowel snijden als graveren. Fijne details kunnen dus in de verschillende onderdelen gegraveerd worden, terwijl de contouren van de onderdelen alvast dieper voorgesneden worden.
Door gebruik te maken van dunne plaat, welke tot meerdere lagen samengevoegd kan worden en waarmee zodoende de nodige diepte en sterkte aan de onderdelen gegeven kan worden.
Deze methode wijkt nogal af van de, tot dan door modelbouwers veel gebruikte, methode van het verzagen en re-combineren van delen van bestaande modellen.
Het grote voordeel van de nieuwe methode is de exacte pasvorm en maatvoering.
Een ander groot modelbouwers dilemma, de beglazing en ramen, werd op een eendere manier opgelost: Op transparent acryl plaat wordt folie geplakt, welke dan exact volgens tekening uitgesneden wordt met de voornoemde plotter. Na het verwijderen van de overtollige folie blijven dan keurige raamstijlen op het arcyl over. Het resultaat kan dan eenvoudig achter de geplotte wanden gelijmd worden.
Omdat bepaalde onderdelen als koppen, draaistellen en schortplaten niet eenvoudig met deze methode te maken zijn, werd net als bij het voorbeeld teruggegrepen op reeds bestaande modellen. Net als bij het voorbeeld worden aandrijving, draaistellen en bodem voor de motorwagen ‘geleend’ van de hondekop. In dit geval het eind 2006 uitgekomen model van PIKO. Voor de koppen, frontschorten en de scheenplaten van de motorwagen werd een ander procedé gevolgd. Bestaande onderdelen van Plan V, een al wat ouder model van Fleischmann, werden hiervoor bewerkt en aangepast om afmetingen, vormen en dimensies van de Plan U te verkrijgen.
Vervolgens werden van deze moedermodellen mallen gemaakt en in resin afdrukken gegoten door Tilly Models. Als laatste ‘leentjebuur’ werden de loopdraaistellen van de Fleischmann Plan V gebruikt, welke na eenvoudige modificatie en door toevoeging van wat geplot styreen zonder meer gebruikt konden worden onder de ABk- en B-rijtuigen.
Uiteraard heeft een dergelijk treinstel ook sein- en binnenverlichting nodig. Hiertoe werd een complete nieuwe electrische installatie ontworpen.
Gebaseerd op de digitale techniek, kreeg het treinstel een doorgaande stroomafname, gerealiseerd met de stroomvoerende kortkoppelingen van de PIKO hondekop, waarbij vanaf alle wielen stroom afgenomen wordt. De ingebouwde decoder zorgt middels leds in sein- en binnenverlichting voor de aansturing.
Door het gebuik van standaard onderdelen, reproduceerbare geplotte onderdelen én een complete bouwbeschrijving op deze site is het mogelijk, voor de enthousiaste en ietwat gevorderde modelbouwer, dit treinstel zelf na te bouwen in schaal H0, of te wel 1:87.
Deze schaal is voor wat betreft de lengte- en hoogtematen over het gehele stel exact aangehouden. In de breedte is er een kleine concessie van enkele tienden van millimeters gedaan om het geheel van geplotte- en koopdelen op elkaar te laten aansluiten.