Plan U: De Daken
De daken van de Plan U rijtuigen zijn lastig te ontwikkelen c.q. te maken. Dit heeft o.a. zijn oorzaak in de dubbele rondingen. Direct boven de wand buigt het dak met een vrij scherpe radius, in model 2.5mm, naar binnen. Vervolgens zet de dakboog zich voort met een grotere radius, ca. 30mm in model. Gelukkig hebben we voor het tekenen en berekenen hiervan AutoCad.
Aangezien de daken gebogen zijn, is het niet zondermeer mogelijk om een 0.5mm dikke plaat te nemen en deze rond te buigen. Het materiaal is dermate veerkrachtig, dat een eventueel gelukte lijmpoging, de verbindingen dermate onder spanning zou laten staan dat op den duur de boel toch zou losbarsten.
Er wordt dus een andere benaderings wijze gekozen. Op een dunne plaat styreen, 0.3mm in dit geval, worden in de lengte richting lijnen gegraveerd. Hierdoor wordt het materiaal licht buigbaar en gaat het van nature rond staan.
Daar 0.3mm dikte niet stevig genoeg is om de volledige overspanning vrijdragend te maken, worden op de plafonds spanten gelijmd die de daken ondersteunen. Zelfs dan echter is 0.3mm niet voldoende om de benodigde stevigheid te bereiken. Daarom wordt het dak op triplex wijze uit 3 lagen 0.3mm opgebouwd.
Deze lagen in combinatie met de spanten zorgen voor de 30mm ronding. De 2.5mm ronding wordt gemaakt met kwartrond styreenstrip.
De dakenset is een apart verkrijgbare set plotvellen.
Lees hier verder over hoe de daken van de verschillende rijtuigen worden opgebouwd.
Eerst het dak van de mBDk (motor) bak:
Het opbouwen van de daken begint met het plaatsen van de kwartrond styreenstrippen. Hier is Evergreen No 250 gebruikt.
De strips worden gelijmd met Contacta. Het handigst gaat dit door direct op het plafond en bovenkant van de wand een streep lijm neer te leggen. Zorg er voor, dat de rand wand de wand goed ‘nat’ is. We zullen verderop zien waarom.
Ook hier weer het multifunctionele gereedschap in actie… Ditmaal om de strip snaarstrak uit te richten. 
Beide strips aangebracht. Zorg er voor, dat de lijm niet op de kwartrond delen van de kop komt. laat 1 a 2 mm aan de kopzijde vrij van lijm. Later gaan we hier met industrie lijm iets aan doen !
Verder laten we de strips als ‘antennes’ uitsteken aan de achterkant van de bak. Na het uitharden van de lijm gaan we deze met de Roco zaag exact afkorten. Attentie ! Als er binnenverlichting moet worden ingebouwd, volg dan nu eerst de aanwijzingen hier. 
De mBDk krijgt 20 spanten, hier een aantal daarvan.
Daar waar de spanten ook over de bedrading lopen, is uit voorzorg een klein driehoekje uit de inkeping gesneden. 
De mBDk voorzien van alle spanten.
Hoe dat in z’n werk gaat is te zien bij de B en ABk.
De afstand waar geen leds zitten is ca. 15mm. 
Het middendak gemonteerd, de aansluiting met de kop is exact.
Het kwartrond deel van de kop is iets lager. Dit is geen probleem, als het bovendak er op komt, wordt deze spleet gedicht. De ronding verder naar beneden sluit goed aan. 
De overgang van middendak naar de kop loopt goed over. het bovendak kan zo enkele tienden over de kop heen steken en mooi afgewerkt worden.
Hoe het middendak aangebracht is, lees je in de ABk sectie.
Het is nu tijd voor de bovendaken.
Voor uitleg over hoe dit in z’n werk gaat, zie de B sectie 
De koppen met het bovendak.
Links de mBDk.
De kieren van de bovenstaande foto’s zijn netjes onder het dak verdwenen. 
Het bovendak in vogelvlucht perspectief.
De wijze van monteren is gelijk aan die in de B sectie
Vaag is al de plaats van de motorruimte daken te zien. 
De koppen ingepakt voor de eerste plamuur actie. Het aanpassen van het dak aan de kopovergang.
Rechts de mBDk. 
De naden zijn weggeschuurd (zie ABk sectie), de strips (ribben) zijn aangebracht (zie B sectie).
Nu is het de beurt aan de ‘dak-ornamenten’.
Hier de waterbakken. Als extra detail zijn de bevestigingsbouten ingegraveerd.
De waterbakken worden uit 2 plaatjes 0.5mm opgebouwd. Het bovenste plaatje is een fractie kleiner, zodat een schuinlopende rand ontstaat. 
Eerst worden alle onderplaatjes aangebracht. Van links naar rechts: Waterbak, ventilatordak, motorruimte dak. generatorruimte dak, service paneel.
De 3 laatstgenoemden zijn 0.3mm dik, waterbak en ventilatordak 0.5mm. 
Tussen kop en motorruimte worden 3 Mastica ventilatoren aangebracht. De correcte positie is op het dak gegraveerd als onderbreking in de dakribben. 
Dan de tweede laag voor de ornamenten.
Waterbak 3mm, de rest 0.3mm dik.
Als alles pas zit en voldoende gedroogd is, worden de raamsponningen aangebracht. Dit gaat het eenvoudigst als eerst de ene, na een paar minuten drogen… 
.. de andere zijde wordt vastgelijmd.
Vanzelfsprekend wordt ook dit met vluchtig oplosmiddel gelijmd. 
Als laatste de 2 uitlaten. Dit zijn blokjes van 5.8 x 1.5 x 2.0mm styreenstrip.
Er wordt eerst een ‘gleufje’ in het dak vlakgevijld, waarna ze eenvoudig te monteren zijn. 
Het mBDk dak in vogelvlucht perspectief.
Een mooie, imposante, dakpartij. 
De plaasting van de ATB leiding (zie B-sectie) is afwijkend op de mBDk. Hier loopt de leiding langs de regengoot en dus onder de ventilatoren door. 
De bakovergang zit echter wel op dezelfde plek. Hierdoor maakt de leiding hier een andere knik. 
Ook hier goed de loop van de ATB leiding te zien. Deze eindigt ter hoogte van de wand tussen cabine en bagageruimte.
Let ook op de overgang van de ribben tussen dak en kop.
Het dak van de B (tussen) bak:
Het dak van de B-bak volgt bijna dezelfde procedure. Hier steken de kwartronden aan beide zijden uit. 
Een detail van de lijmnaad. Door de bovenkant van de wanden goed ‘nat’ te hebben, wordt door de druk die uitgeoefend wordt bij het plaatsen van de strips, minuscule hoeveelheid lijm naar buiten door de naad gedrukt.
Dit is niet erg. Sterker, zelfs gewenst (niet overdrijven natuurlijk). Omdat later bij het gladschuren van de wand weinig tot geen plamuur gebruikt hoeft te worden. 
Na het lijmen, de delen weer enigszins verzwaren voor het uithardingproces .
Omdat de B-bak de neiging heeft om ‘kattenrug’ gedrag te gaan vertonen, wordt deze op de uiteinden ondersteund. Waardoor de rest van de bak vrij ligt van de ondergrond. Attentie ! Als er binnenverlichting moet worden ingebouwd, volg dan nu eerst de aanwijzingen hier. 
De B gaat 21 ribben krijgen. 
Hier het ‘universele gereedschap’ weer in actie.
Controleer na het lijmen met een plaatje metaal de hoogte. Beweeg zonodig zachtjes in de lengterichting heen en weer zodat alle spanten aan de bovenkant gelijk zijn. Dat sommige spanten hierdoor iets onder een hoek komen te staan is niet erg.
Zorg er ook voor dat alle spanten waar zij de kwartronden raken goed met hun onderkant tegen het plafond aansluiten. de ruimte tussen bovenkant spant en kwartrond, die hier ontstaat, is erg belangrijk voor het goed passen van de onderste twee daklagen later. 
De onderdaken zitten er op.
Snaarstrakke daken o.a. dankzij de plottechniek! 
Het hele stel met de onderdaken gemonteerd.
Voor uitleg over hoe dit in z’n werk gaat, zie de ABk sectie 
Het Bovendak:
In de tekening is te zien hoe het principe van de rondingen is ontworpen.
Hier zie je ook dat een ‘kier’ tussen kwartrond en middendak ‘voorgeprogrammeerd is’. Het bovendak zal daar overheen komen. 
Begonnen wordt weer net als met de andere daken om de styreen strip te ‘knikken’ over de graveerlijnen.
Pas Op ! Er zit nu geen folie achter, extra voorzichtigheid is geboden. 
Na het ‘knikken’ staat het dak eigenlijk te bol. Ook de zijkanten golven nu wat.
Leg het dak vlak neer en strijk het zachtjes vlak. Dat zal niet lukken, het veert nu terug naar nagenoeg de ronding die we moeten hebben.
Controleer dit op de bak. Mochten de zijkanten vrij van de kwartronden staan, weer ietsje doorbuigen.
Deze procedure herhalen totdat het dak met de zijkanten op de kwartronden steunt en over de nok een speling van ong. 1mm heeft 
Als e.e.a. naar tevredenheid past, centreer dan het dak exact over de bak en breng op al de vier hoeken met potlood markeringen aan. 
Ook voor de montage van het bovendak wordt weer industrielijm gebruikt.
1 streep over de nok en 2 strepen elk op 2 graveerlijnen vanuit de nok.
Pas Op: Kom niet in de verleiding dit met styreenlijm te doen. De gebruikte plaat is 0.3mm dik en zal onherroepelijk gaan bobbelen en bochelen. In het ergste geval kunnen er zelfs deuken of gaten in branden !! 
Lijn het dak boven de bak uit aan de hand van de markeringen en laat het voorzichtig op de kwartronden zakken. Het midden is nu nog vrij van de lijm vanwege de 1 mm speling in de nok.
Druk heel voorzichtig, zonder het dak te verschuiven de uiteinden vast.
Strijk vervolgens heel lichtjes over de nok. Het dak zal zich spreiden en daar waar de lijm zit gaan hechten aan het middendak. 
Gaat alles goed, is een superstrakke bak met dito dak uw deel. 
Aangezien er geen lijm op de kwartronden mag zitten, ligt het dak nog steeds los aan de zijkanten.
Hier volgen we de techniek van ’tack-welding’ weer: Superdunne lijm met een kwastje langs de rand van het dak en de kwartronden strijken. Door de capillaire werking trekt de lijm onder het dak en lijmt het in luttele seconden vast.
Druk voor de zekerheid de rand nog even na. 
De B bak voorzien van alle daken.
De volgende stap is het schuren van alle lijmovergangen.
Pas Op: kom niet in de verleiding om nu al de accesoires accessoires en/of strips op het dak aan te brengen. 
De naden zijn weggeschuurd (zie ABk sectie),
Nu kunnen de strips (ribben) aangebracht worden.
Voor de middelste ribben wordt 0.25 x 0.50mm Evergreenstrip (#110) gebruikt.
De strips worden aan de binnenkant (richting nok) van de graveerlijnen gelijmd.
Het simpelst gaat dit door de strip aan een bak-eind vast te ’tacken’ met een beetje oplosmiddel, even wachten en strak trekken richting andere bak-eind.
Als ‘lijm’ wordt hiet Bison Kit verdunner gebruikt, waterdun, en sneldrogend.
Het wordt met een goedkoop, klein, penseeltje aangebracht. Een snelle streek langs de strip is voldoende. 
De buitens strip (regengoot, alleen bij uitvoeringen van voor 1970!), 0.5 x 0.5mm, heeft geen graveerlijn.
Ook staat deze strip wat dichterbij. N.l 1.5mm Om de correcte afstand eenvoudig te kunnen bepalen wordt een strook schilderstape op 1.5mm afgesneden en tegen de laatste rib geplakt.
Hierna gewoon net als de andere strips vastlijmen. 
De regengoten bij de koppen lopen door tot aan de kop-rand. 
Twee uurtjes verder, en alle bakken hebben hun ribben en regengoten. 
Als laatste worden de karakteristieke driehoekjes (0.3mm) tegen de regengoten gelijmd. 
De andere zijde. Goed is te zien dat de laatste rib deels doorsneden wordt.
Bij de koppen moeten deze driehoekjes gelijklopen met de bovenkant van de koppen!
Nu kunnen de verdere dak-ornamenten aangebracht worden, zie hiervoor de mBDk sectie. 
Nog meer dakornamenten moeten hun plaats krijgen.
Hier vervaardigen we de ‘ingegraven’ ventilatoren.
We gebruiken hiervoor een strip 2.5mm halfrond als basis. Van de vlakke kant wordt zoveel afgevijld, dat er 0.9mm dikte overblijft.
Vervolgens worden er stukjes van 6.8mm afgesneden en aan de korte zijde schuin afgevijld. 
De ventilatoren worden gelijk met de zijkanten van de waterbak gelijmd op de plek waar een uitsparing in de langsrib zit.
De bovenkant van de ventilator loopt in lijn met de bovenkant van de rib.
Goede positionering is belangrijk, zeker als we… 
… de ATB leiding gaan aanleggen.
De ATB leding wordt gemaakt van 0.88mm stryreen staaf van Evergreen (#220).
De leiding komt op stoeltje te rusten, zodat we een mooie vrijstaande leiding krijgen.
Van een strip 1.5mm channel (Evergreen #261) worden miniscule stukjes van 0.8mm gesneden. 
Voor het bakovergangsstuk wordt een stukje van 5mm gebruikt. 
Het prototype er naast, zo moet het worden !
De afstand tussen de stoelen is ong 20mm.
De eerste stoel na het bakeind zit op 8.5mm uit het eindschot.
De stoeltjes tacken we vast met vluchtig oplosmiddel, als Bison Kit verdunning of MEK.
Merk de mindere detaillering van het prototype op! 
Als de leiding in vorm gebogen en vastgetackt is, wordt er nog een stukje channel op de bakovergang gelijmd. 
Hier de reden waarom de plaatsing van de ventilatoren belangrijk is.
De ATB leiding loopt precies tussen waterbak en ventilatoren door op de B en ABk.
Let Op: De mBDk heeft een andere ATB leiding positie ! 
In zij-aanzicht is mooi te zien dat de leiding inderdaad vrijstaand gemonteerd is. 
De bak in vogelperspectief. De loop van de leiding is mooi te zien.
Het dak van de ABk (stuurstand) bak:
Ook voor de ABk wordt dezelfde procedure herhaald. 
Aangezien de wanden nog hun ‘snijlijnverdikking’ hebben, moeten de kwartronde strips niet geheel tot aan de rand gelijmd worden.
En zoals eerder gezegd: geen styreenlijm tussen strip en kopdeel laten komen !
Met een losse spant wordt uiteraard steeds de juiste maat gecontroleerd.
Let Op: de spant nog niet vastlijmen! 
Na het lijmen en uitrichten, wordt een 5-tal minuten aantrektijd voor de lijm gewacht.
Daarna in de hoek tussen plafond en strip een mooi ‘hoeklasje’ leggen met Contacta lijm. hierdoor verbetert later de torsiestijfheid van de bak enorm. 
De overgebleven naden tussen kop en strip wordt met industrielijm gedicht.
Neem hiertoe een beetje lijm op een polyetheen schaaltje.
Pak met een satéprikker een druppeltje op…
… en breng voorzichtige aan de binnenkant het druppeltje aan.
Door de capillaire werking trekt de lijm helemaal in de naad.
Gebruik dezelfde methode om ook de eerder gemaakte zaagsnede in de kop te dichten. Attentie ! Als er binnenverlichting moet worden ingebouwd, volg dan nu eerst de aanwijzingen hier. 
De basis voor het dak: De bak, 21 spanten, meet en tekengereedschap.
De plaats van de spanten is op zich niet kritisch. Er is hier voor gekozen om pal naast de leds een spant neer te zetten.
Dit voorkomt dat bij een keer te stevig vastpakken het dak toch iets indeukt en het nog aan te brengen aluminium plakband in aanraking komt met de led aansluitingen. (dit is bij het prototype dus werkelijk voorgekomen!!)
Verder worden de spanten tussen de leds op ongeveer 15 a 20mm verdeeld. 
Na een halfuurtje ‘prutsen’ met kleine stukjes styreen, een bak met allemaal spantjes.
Het eerste (bij de kop) spant wordt gelijk met het einde van het plafond gelijmd.
De spant aan het eindschot, 1mm daar vanaf. 
Het lijkt een chaos, dit omdat de spanten niet op regelmatige afstanden staan.
De bovenkant is echter wel geheel vlak.
Even met het ’timmermansoog’ er overheen gekeken om te checken of alles wel recht en strak is…
Merk ook op hoe mooi de ronding van de kop met de ronding van de spanten gelijk loopt ! 
De volgende stap is het op maat maken van de ‘onderdaken’.
Deze komen uit de plot met wat overmaat. Hierdoor is het mogelijk ze exact op de positie van de koppen aan te passen.
Check ook de breedte, toleranties kunnen er toe leiden, dat het dak ‘klemt tussen de kwartronden.
Is dit het geval, schuur of snij er dan zoveel vanaf, dat het dak net (0.05 – 0.1mm) vrij ligt van de kwartronden. 
Als de breedte klopt, plakken we de strip op een stuk aluminium plakband. Dit is te koop in de bouwmarkt. Het wordt verkocht als afdichting voor afzuigkapafvoerbuizen.
Snij daarna met een scherp mes de overstaande folie weg.
Let Op: snij niet per ongeluk in het styreen !! 
Het onderdak is nu een stuk steviger geworden. Ook iets minder buigzaam…
Daar wordt nu gebruik van gemaakt: Het dak wordt over de in de lengte richting gegraveerde lijnen voorzichtig geknikt.
Pas wel op dat het niet helemaal dubbel buigt 😉 
Door het achterliggende folie zal het dak nu keurig in de gewenste vorm blijven staan.
Ook is het in de dwarsrichting enigszins slap geworden. Het is goed in elke ronding te buigen, zonder dat het terugveert.
Met name dat laatste is belangrijk omdat we het dak spanningsvrij willen monteren. 
De ronding in detail vanaf de onderkant…
De folie heeft een tweeledig doel: Ten eerste om het dak in de juiste vorm te laten staan, ten tweede om het dak lichtdicht te maken. 
…en van de bovenkant. 
De acteurs voor het aanbrengen van het onder- en middendak.
Beide daken worden vervaardigd op de hier boven beschreven methode.
Het onderdak wordt op de spanten gelijmd. Daartoe worden alle spanten met industrielijm bevochtigd volgens de satéprikker methode. Het kan zijn dat de lijm direct wat in het styreen trekt, geen probleem, een tweede keer aanbrengen verhelpt het probleem. De industrielijm blijft vloeibaar zolang er geen druk op uitgeoefend wordt.
Dan wordt het dak losjes op de spanten gelegd en 1 keer zachtjes vanuit het midden naar de uiteinden van de bak vast gestreken.
Hierdoor spreidt het enigszins te bolle dak zich heel netjes over de spanten, richting kwartronden.
Strijk nu lichtjes over het dak totdat je het gevoel hebt dat de lijm ‘pakt’.
Nu verder niet meer aandrukken, anders loop je het risico deuken in de dunne dakplaat te duwen. 
Het middendak wordt op bijna de gelijke manier aangebracht.
Nu worden 3 strepen industrielijm in de lengterichting op het onderdak aangebracht.
De eerste over de ‘nok’ de twee anderen tussen de laatste twee graveerlijnen.
Zorg er met een satéprikker er voor dat de plekken waar de uiteinden van het middendak komen goed bevochtigd zijn met lijm.
Leg nu het middendak weer losjes op het onderdak. Gevolgd door dezelfde procedure: zachtjes vanuit het midden naar de uiteinden strijken. Het dak spreidt zich richting kwartronden. Strijk nu het hele dak zachtjes aan, totdat de lijm ‘pakt’ 
Het hele stel voorzien van de middendaken.
Let op, er lijkt een vrij grote kier te ontstaan tussen middendak en kwartrond. Dit is geen probleem, maar ‘by design’. We zullen later bij het bovendak zien waarom. 
En ja, het blijft strak !.
Na een tijdje drogen (ong 15 minuten bij de gebruikte industrielijm) worden de naden nagelopen met Contacta. Niet teveel, niet te weinig 😉
Het is nu tijd voor de bovendaken.
Voor uitleg over hoe dit in z’n werk gaat, zie de B sectie 
Nog een keer het plaatje van de koppen.
Rechts de ABk.
De naden die over de kop steken worden ‘nagelopen’ met industrielijm. Dit in tegenstelling tot de Plastic Weld die gebruikt is voor de rest van het dak. 
De ABk nu met het volledige dak gemonteerd.
Het dak is gemonteerd als in de B sectie.
De posities van de waterbakken zijn al zichtbaar. De koppen ingepakt voor de eerste plamuur actie. Het aanpassen van het dak aan de kopovergang.
Links de ABk. 
Nadat de eerste plamuur op de dak-kop overgang netjes is afgewerkt, is het de beurt aan de dakranden en de snij-/plotbramen om te worden vlakgeschuurd.
Schuur steeds met korrel 1000 geplakt op een vlak metalen plaatje, en met ruim water. Dit garandeert een strak resultaat. En voorkomt dat er teveel materiaal wordt weggenomen.
Laat voor de stevigheid de bodem in de bak zitten (of breng hem speciaal daarvoor aan! )
Als er netjes gewerkt is, zal de dakrand al nagenoeg zonder kieren zijn. De ervaring leert echter dat er altijd wel ergens een naadje achtergebleven is… 
… dus plakken we de hele bak af. Klaar voor een laagje spuitplamuur. Breng dit niet te dik aan, het vreet mogelijk in op het styreen!!
Behalve de kwartronden en de overgang bovendak-kwartrond, laten we ook de zijnaden op de eindschotten en de kop-bak overgang vrij voor een laagje.
Laat na het spuiten, de spuitplamuur (hoewel volgens de handleiding na 30 min. droog) een dag goed uitharden! Maar niet voordat de maskingtape er bijna direct na het spuiten afgehaald is. De plamuur die op de tape zit kan met zijn oplosmiddel nog steeds styreen aantasten!
Let Op: Voer de hier beschreven methode NIET uit !
Binnenkort komt hier een veel betere methode, op basis van afplakken en dunne Tamiya putty 
Na weer, voorzichtig en met beleid, waterproof en met ruim water schuren blijft de plamuur alleen achter in de naadjes en de grotere naad waar het bovendak op de kwartrond aansluit. Een gedeelte van het dak wordt hierbij ook weggeschuurd!
Tip: Plak het dak zover af, dat de buitenste graveerlijnen nog juist door het tape bedekt worden. Hiermee wordt voorkomen dat deze lijn ook vlakgeschuurd wordt!
Nu kunnen de strips (ribben) worden aangebracht (zie B sectie). En de dak-ornamenten (zie mBDk sectie).
De ATB leiding en de ventilatoren (zie B sectie) zijn aangebracht.
Een overzicht van het verloop van de complete ATB leiding over het hele stel.
1:1 foto’s van de daken en accesoires
Foto: Felix Parmentier Het mBDk dak van een rondom 2000 gerenoveerde Plan U gezien vanaf de kop naar achteren.
Foto: Felix Parmentier Het mBDk dak van een rondom 2000 gerenoveerde Plan U gezien vanaf achteren naar de kop.
Let Op ! De ventilatoren tussen de ramen zijn bij de 200-revisie aangebracht. Alle andere versies hadden deze NIET !
Foto: Felix Parmentier Een waterbak, schoorsteen en andere accessoires. 
Foto: Felix Parmentier De ATB leiding-overgang tussen de bakken.
De bakken
Verlichting
De inrichting
Het dak
De bodems
De aandrijving en de draaistellen
De bedrading en electronica
De ramen en het glas
De koppen
Onderdelenlijst
Superen van het model
Opschriften